|| GOTHIC | EMO | PUNK | METAL | ROCK ||
Punk Nedir
Punk Kültürü
Halka onlarla özdeşleşmedikleri ve insanlar arası sınıf farklarının olduğu sürece de özdeşleşmeyecekleri mesajını verdiler. Punk rock Amerikada 1960'ların sonunda ve 1970'lerde Avrupa ve Kuzey Amerikadaki pre-punk gruplarını da etkilemiştir. Özellikle The New York Dolls un etkilediği birçok punk grubu vardır.
Punklar içinde bulunduklan durumu protesto etmek için ellerindeki her malzeme ile bedenleri de dahil, kendilerini ironik bir biçimde "toplumsal atık" olarak sundular: Köle kıyafetleri, zincirler, deriler, dayatılan cinsiyetçi modaya karşı androjenlik, parçalanmış giysiler, rengarenk ve dikleştirilmiş rahatsız edici saç biçimleri ve punk sembollerinden bedene iliştirilmiş çengelli iğne... Punk antimodadır. Amacı geleneksel kalıplar içinde yaşayan topluma karşı algıyı bozmaya yönelik açık bir saldındır.
Punk estetiğinin yaratıcısı olarak kabul edilen Londralı modacı Vivienne Westwood (Sex Pistols'in doğuşunda da nedenlerinden olan 'Sex' adlı dükkanın ortaklanndan) şu sözleri ile punk esetetiğinin "nedenini" açıklıyor:
"...Onun giysilerini giyrnek için cesur olmanız gerekir. sokakta yürürken tüm dikkatleri üzerinize çekeceksiniz. Bu tepkileri davet eden bir güç gösterisidir. Giysiler genellikle fikirleri sözlerden daha iyi anlatabilir. Bir kitap, bir poster ya da broşür kadar yıkıcı bir silah olabilir: Otobüste yanınızda 'Anarchy in the UK' (Birleşik Krallıkta Anarşi) tişörtü ile oturan biri sizi anıda rahatsız eder."
Punk stili ve modası İngiltere 'de önem kazanıp mohawk punk stiliyle birleşmiştir. Mohawk etkisi aslında "Taxi Driver" filminde Robert De Niro'nun şaç şekliyle olmuştur.İngiltereli Richard Hell bu sac modelini biraz değiştirerek ve boyayarak bugünki punk saçının oluşumunu tamamlamıştır.
Fanzinler
Punk kültürü kendi dayanışma ve iletişim ağını da yaratmıştı. Fanzinler. Kültür ve sanat endüstrisine ve sisteme karşı bir tokat olan fanzinlerin varoluş nedeni yadsıma, reddetme talebi ve çağnsıdır. Fanzinlerin punk eylem yaşam biçiminde oldukça önemli bir yeri vardır. (Yeraltı Edebiyatı) İlk Punk fanzini; "Sniffin' Glue", Punkın; "kendi-başına yap" (do-it-yourself felsefesini ortaya çıkanyordu: bir gitar üzerinde üç akorun yerleri gösterilmiş ve şu başlık atılmıştı: "İşte size bir akor, işte iki tane daha, hadi şimdi gidip kendi grubunuzu kurun."
Punklar arasında iletişim ve düşünsel ağ oluşturmasının yanısıra fanzinlerin yaptığı bir diğer önemli katkıda yıkıcı grafik tasanm estetiğini oluşturmasıydı. Çoğunluğu elle yazılan, siyah beyaz olan kaotik bir kolajla oluşturulup fotokopi ile çoğaltılan fanzinlerin sadece dış görünüşleri ile bile algıyı bozmaya, kalıplan yıkmaya yönelikti.
Günümüzde de bu gelenek punklar arasında sürdürülmektedir, aynı zamanda internete de taşınmıştır, internette yayınlanan fanzinlere e-zine ismi takılmaktadır.
Siyasi YönLeri
Punkların siyasi yönleriyle ilgili ana madde için bkz. Punk İdeolojisi
Punk rockçılar pek çok kez siyasi olayların içinde yer aldılar. Punk, her türlü kurulan düzeni, köleliği ve yönetimi reddeden Anarşi'yi seçmiştir. Pek çok Punk grubunun şarkı sözlerinde hükümetlere yöneltilen hakarete varacak eleştiriler, kadın hakları, hayvan hakları, ırkçılık karşıtlığı, savaş karşıtlığı gibi konular ele alınır. Öte yandan liberal punk grupları da mevcuttur.
En ünlü punk grubu olarak bilinen The Sex Pistols akımın öncülerindendir Kademeli olarak punk bir süre sonra daha çeşitli ve daha az minimalist olan müzik gruplarıyla The Clash gibi birleşerek onları da etkiledi . Ska ve rockabilly hatta hip-hop'u da etkileyerek şarkılarda punk'la aynı mesajların verilmesini sağladı. Şarkı sözleri isyankar,tahrip edici, politikaya karşı ve genelde anarşist içerikteydi.
Tarihte Hippy adı ile anılan sahte-uyuşturulmuş-muhalif kültür milyonlarca ebleh evcilleştirmekte oldukça başarılı olmuştu. Bu sahte muhalif kültür başarısını mass media'dan daha ziyade, 1950'lilerin beat generation radikal muhalefetini vahşi kapitalistlerin önünde savunmasız ve yalnız bırakmasına borçluydu. Başkalannı rahatsız etmeyecek kadar vasat olan bu insanlar daha sonra senetlerin, iş görüşmelerinin, ahizelerin arasında geçmişlerini hatırlamayacak kadar değişip kapitalistleşeceklerdi. Oysa punk kendi bedeni ve yaşam biçimi ile politikası, parodisi ve estetiği ile kesinlikle asi ve yıkıcıydı, ki hala birçok ülkede alt kültür muhalifliğinin en önemli unsurlarıdırlar.
Dadaizm
Punk'ın bu yıkıcı tavrının köklerini dada akımının oluşturduğu söylenebilir. 1916-1922 yıllan arasında Dada kendisini de reddederek mevcut tüm toplumsal ve estetik değerlere şiddetli karşı çıkışı, anlamsızlığı ve antisanatı, provakatif parodisi, edepsiz mizahı ile yıkıcı sanatın temsilcilerindendir.
" .. .Bizim için birer HİÇSİNİZ Tanrılarınız gibi: HİÇ Bürokratlarınız, yöneticileriniz gibi :HİÇ Ressamlarınız, şairileriniz gibi: HİÇ Bana saldınp, dişlerimi sökseniz de suratınıza aptal öküzler olduğunuzu haykıracağım..." (Dada Manifestosundan)
Dadanın önce gelen simalanndan Mareel Duchamp; pisuvar, şişe askılığı, kar küreği gibi eşyalann üzerine sadece imzasını atarak ve birer sanat eseri olarak sergilediği "ready mode"leri (hazıryapıt/yapım) ile tanınmıştır.
Yaşam Tarzı
Punk altkültürünün üyeleri genellikle punk, punkçı, punk rocker olarak anılsalar da doğru tabir punktır. Bunun yanı sıra kendilerini ifade etmek için çeşitli dereceleri ve terimleri vardır.
Çoğunlukla işçi sınıfından gelirler. Çok azı bir işte uzun süre çalışmayı başarabilir, çoğunlukla işsizdirler.
Her ne kadar hippie kültürüne ait gördükleri serbest aşk konseptini reddetseler de, en az onlar kadar geleneksel evlilik kurumunu reddetmiş ve evlilik öncesi seks yapmışlardır.
Orjinal hareket fazlasıyla uyuşturucu ve alkol kullanımı içerir. Punk toplumunun birçok önemli figürü intihar ve aşırı doz uyuşturucu kullanımından ölmüştür. Bu sebeple Straight Edge akımının savunucuları alkol ve uyuşturucu kullanımını reddeder. Bu sebeple 80lerden sonra toplulukta eroin kullanımı büyük ölçüde azalmıştır. Ayrıca punk kültürü, halüsonejen maddeleri ve esrar kullanımını da reddeder, çünkü bunları yoğun olarak kullanan hippieleri aşağılamaktadır.
Punk Camiası
Punklar genellikle içinde bulundukları yerelde kurdukları gruplarla bir punk scene-punk sahnesi oluştururlar. Hemen hemen tüm büyük şehirlerde buna rastlanır. Böylece dünyanın dört bir yanında her etnik gruba ait, onlarca farklı dilde punk sahneleri kurulmuştur.
Punkların kültürlerini ifade biçimleri içinde bulundukları yerlere göre değişim göstermektedir. Yerel Punk sahneleri kimi zaman yarım düzine kişiden kimi zaman binlerce kişiden oluşur. Ayrıca kültür kendi içinde Poseurlar ve Wannabeler bulundurur.
Poseur, punk kültürüne ait olmayan ama öyleymiş gibi gözükmeye çalışan, böylece ilgi çekmeye çalışan kişidir. Bunların yanı sıra günlük hayatlarını sıradan bir şekilde sürdüren ama Cumartesi günleri punk gibi giyinip sokağa çıkan gençler, yani müzikle ve ideolojiyle ilgisi olmayan sadece punk modasını takip edenler Cumartesi Punkı şeklinde adlandırılmaktadır.
Wannabe ise, punk altkültürüne ait olmayan ama kendisini bu kültürün bir üyesi zanneden kişilerdir. Wannabeler ise Türkiye'de çoğu toplulukta Tatlı Su Punkı veya Alsancak Punkı sıfatını alırlar.
Tipik bir punk sahnesinde, kayıtlar yapan ve şovlara çıkan (ufak konserler veren) punk grupları, bunların aktivitelerini duyuran fanzin yazarları, albüm ve şov afişlerini düzenleyen grafik tasarımcıları, punk aksesuarlarını ve kıyafetlerini tasarlayan modacılar bulunur.
Günümüzde internet sayesinde yerel punk grupları internet siteleri, dosya paylaşım programları, mp3ler ile kendilerini daha rahat ifade etme imkanı bulmaktadırlar.
Punk'ın Alt KüLtürLeri
Goth, 70li yılların sonundaki post-punk akımından kaynaklanan gothic rock etkisiyle oluşan karanlık konulara ve giyime sahip alt kültürdür. Emo, 80lerin Washington D.C. punk sahnesinden kaynaklanan ve sonu kötü biten aşklar ve kalp kırıklıklarını konu alan müzikleriyle bir altkültürdür, fazlasıyla popüler oluşu sonucu "satılmış"(sold out) olarak tanımlanmış pek çok punk tarafından bütünüyle reddedilmiştir.
Straight Edge, sigara, alkol, uyuşturucu kullanımı, evlilik öncesi cinsel ilişki gibi tüm kavramları reddeden, karşıt duruşa karşı duruş şeklindeki punk akımıdır. 80lerin Washington D.C. punk sahnesinde Minor Threat tarafından başlatılmıştır. Indie akımı ise punktan yalnızca D.I.Y. etiğini almış ve daha büyük şirketlerle çalışmayı reddeden ve ticari olmayan müzikler yapan grupları temsil eder.
Halka onlarla özdeşleşmedikleri ve insanlar arası sınıf farklarının olduğu sürece de özdeşleşmeyecekleri mesajını verdiler. Punk rock Amerikada 1960'ların sonunda ve 1970'lerde Avrupa ve Kuzey Amerikadaki pre-punk gruplarını da etkilemiştir. Özellikle The New York Dolls un etkilediği birçok punk grubu vardır.
Punklar içinde bulunduklan durumu protesto etmek için ellerindeki her malzeme ile bedenleri de dahil, kendilerini ironik bir biçimde "toplumsal atık" olarak sundular: Köle kıyafetleri, zincirler, deriler, dayatılan cinsiyetçi modaya karşı androjenlik, parçalanmış giysiler, rengarenk ve dikleştirilmiş rahatsız edici saç biçimleri ve punk sembollerinden bedene iliştirilmiş çengelli iğne... Punk antimodadır. Amacı geleneksel kalıplar içinde yaşayan topluma karşı algıyı bozmaya yönelik açık bir saldındır.
Punk estetiğinin yaratıcısı olarak kabul edilen Londralı modacı Vivienne Westwood (Sex Pistols'in doğuşunda da nedenlerinden olan 'Sex' adlı dükkanın ortaklanndan) şu sözleri ile punk esetetiğinin "nedenini" açıklıyor:
"...Onun giysilerini giyrnek için cesur olmanız gerekir. sokakta yürürken tüm dikkatleri üzerinize çekeceksiniz. Bu tepkileri davet eden bir güç gösterisidir. Giysiler genellikle fikirleri sözlerden daha iyi anlatabilir. Bir kitap, bir poster ya da broşür kadar yıkıcı bir silah olabilir: Otobüste yanınızda 'Anarchy in the UK' (Birleşik Krallıkta Anarşi) tişörtü ile oturan biri sizi anıda rahatsız eder."
Punk stili ve modası İngiltere 'de önem kazanıp mohawk punk stiliyle birleşmiştir. Mohawk etkisi aslında "Taxi Driver" filminde Robert De Niro'nun şaç şekliyle olmuştur.İngiltereli Richard Hell bu sac modelini biraz değiştirerek ve boyayarak bugünki punk saçının oluşumunu tamamlamıştır.
Fanzinler
Punk kültürü kendi dayanışma ve iletişim ağını da yaratmıştı. Fanzinler. Kültür ve sanat endüstrisine ve sisteme karşı bir tokat olan fanzinlerin varoluş nedeni yadsıma, reddetme talebi ve çağnsıdır. Fanzinlerin punk eylem yaşam biçiminde oldukça önemli bir yeri vardır. (Yeraltı Edebiyatı) İlk Punk fanzini; "Sniffin' Glue", Punkın; "kendi-başına yap" (do-it-yourself felsefesini ortaya çıkanyordu: bir gitar üzerinde üç akorun yerleri gösterilmiş ve şu başlık atılmıştı: "İşte size bir akor, işte iki tane daha, hadi şimdi gidip kendi grubunuzu kurun."
Punklar arasında iletişim ve düşünsel ağ oluşturmasının yanısıra fanzinlerin yaptığı bir diğer önemli katkıda yıkıcı grafik tasanm estetiğini oluşturmasıydı. Çoğunluğu elle yazılan, siyah beyaz olan kaotik bir kolajla oluşturulup fotokopi ile çoğaltılan fanzinlerin sadece dış görünüşleri ile bile algıyı bozmaya, kalıplan yıkmaya yönelikti.
Günümüzde de bu gelenek punklar arasında sürdürülmektedir, aynı zamanda internete de taşınmıştır, internette yayınlanan fanzinlere e-zine ismi takılmaktadır.
Siyasi YönLeri
Punkların siyasi yönleriyle ilgili ana madde için bkz. Punk İdeolojisi
Punk rockçılar pek çok kez siyasi olayların içinde yer aldılar. Punk, her türlü kurulan düzeni, köleliği ve yönetimi reddeden Anarşi'yi seçmiştir. Pek çok Punk grubunun şarkı sözlerinde hükümetlere yöneltilen hakarete varacak eleştiriler, kadın hakları, hayvan hakları, ırkçılık karşıtlığı, savaş karşıtlığı gibi konular ele alınır. Öte yandan liberal punk grupları da mevcuttur.
En ünlü punk grubu olarak bilinen The Sex Pistols akımın öncülerindendir Kademeli olarak punk bir süre sonra daha çeşitli ve daha az minimalist olan müzik gruplarıyla The Clash gibi birleşerek onları da etkiledi . Ska ve rockabilly hatta hip-hop'u da etkileyerek şarkılarda punk'la aynı mesajların verilmesini sağladı. Şarkı sözleri isyankar,tahrip edici, politikaya karşı ve genelde anarşist içerikteydi.
Tarihte Hippy adı ile anılan sahte-uyuşturulmuş-muhalif kültür milyonlarca ebleh evcilleştirmekte oldukça başarılı olmuştu. Bu sahte muhalif kültür başarısını mass media'dan daha ziyade, 1950'lilerin beat generation radikal muhalefetini vahşi kapitalistlerin önünde savunmasız ve yalnız bırakmasına borçluydu. Başkalannı rahatsız etmeyecek kadar vasat olan bu insanlar daha sonra senetlerin, iş görüşmelerinin, ahizelerin arasında geçmişlerini hatırlamayacak kadar değişip kapitalistleşeceklerdi. Oysa punk kendi bedeni ve yaşam biçimi ile politikası, parodisi ve estetiği ile kesinlikle asi ve yıkıcıydı, ki hala birçok ülkede alt kültür muhalifliğinin en önemli unsurlarıdırlar.
Dadaizm
Punk'ın bu yıkıcı tavrının köklerini dada akımının oluşturduğu söylenebilir. 1916-1922 yıllan arasında Dada kendisini de reddederek mevcut tüm toplumsal ve estetik değerlere şiddetli karşı çıkışı, anlamsızlığı ve antisanatı, provakatif parodisi, edepsiz mizahı ile yıkıcı sanatın temsilcilerindendir.
" .. .Bizim için birer HİÇSİNİZ Tanrılarınız gibi: HİÇ Bürokratlarınız, yöneticileriniz gibi :HİÇ Ressamlarınız, şairileriniz gibi: HİÇ Bana saldınp, dişlerimi sökseniz de suratınıza aptal öküzler olduğunuzu haykıracağım..." (Dada Manifestosundan)
Dadanın önce gelen simalanndan Mareel Duchamp; pisuvar, şişe askılığı, kar küreği gibi eşyalann üzerine sadece imzasını atarak ve birer sanat eseri olarak sergilediği "ready mode"leri (hazıryapıt/yapım) ile tanınmıştır.
Yaşam Tarzı
Punk altkültürünün üyeleri genellikle punk, punkçı, punk rocker olarak anılsalar da doğru tabir punktır. Bunun yanı sıra kendilerini ifade etmek için çeşitli dereceleri ve terimleri vardır.
Çoğunlukla işçi sınıfından gelirler. Çok azı bir işte uzun süre çalışmayı başarabilir, çoğunlukla işsizdirler.
Her ne kadar hippie kültürüne ait gördükleri serbest aşk konseptini reddetseler de, en az onlar kadar geleneksel evlilik kurumunu reddetmiş ve evlilik öncesi seks yapmışlardır.
Orjinal hareket fazlasıyla uyuşturucu ve alkol kullanımı içerir. Punk toplumunun birçok önemli figürü intihar ve aşırı doz uyuşturucu kullanımından ölmüştür. Bu sebeple Straight Edge akımının savunucuları alkol ve uyuşturucu kullanımını reddeder. Bu sebeple 80lerden sonra toplulukta eroin kullanımı büyük ölçüde azalmıştır. Ayrıca punk kültürü, halüsonejen maddeleri ve esrar kullanımını da reddeder, çünkü bunları yoğun olarak kullanan hippieleri aşağılamaktadır.
Punk Camiası
Punklar genellikle içinde bulundukları yerelde kurdukları gruplarla bir punk scene-punk sahnesi oluştururlar. Hemen hemen tüm büyük şehirlerde buna rastlanır. Böylece dünyanın dört bir yanında her etnik gruba ait, onlarca farklı dilde punk sahneleri kurulmuştur.
Punkların kültürlerini ifade biçimleri içinde bulundukları yerlere göre değişim göstermektedir. Yerel Punk sahneleri kimi zaman yarım düzine kişiden kimi zaman binlerce kişiden oluşur. Ayrıca kültür kendi içinde Poseurlar ve Wannabeler bulundurur.
Poseur, punk kültürüne ait olmayan ama öyleymiş gibi gözükmeye çalışan, böylece ilgi çekmeye çalışan kişidir. Bunların yanı sıra günlük hayatlarını sıradan bir şekilde sürdüren ama Cumartesi günleri punk gibi giyinip sokağa çıkan gençler, yani müzikle ve ideolojiyle ilgisi olmayan sadece punk modasını takip edenler Cumartesi Punkı şeklinde adlandırılmaktadır.
Wannabe ise, punk altkültürüne ait olmayan ama kendisini bu kültürün bir üyesi zanneden kişilerdir. Wannabeler ise Türkiye'de çoğu toplulukta Tatlı Su Punkı veya Alsancak Punkı sıfatını alırlar.
Tipik bir punk sahnesinde, kayıtlar yapan ve şovlara çıkan (ufak konserler veren) punk grupları, bunların aktivitelerini duyuran fanzin yazarları, albüm ve şov afişlerini düzenleyen grafik tasarımcıları, punk aksesuarlarını ve kıyafetlerini tasarlayan modacılar bulunur.
Günümüzde internet sayesinde yerel punk grupları internet siteleri, dosya paylaşım programları, mp3ler ile kendilerini daha rahat ifade etme imkanı bulmaktadırlar.
Punk'ın Alt KüLtürLeri
Goth, 70li yılların sonundaki post-punk akımından kaynaklanan gothic rock etkisiyle oluşan karanlık konulara ve giyime sahip alt kültürdür. Emo, 80lerin Washington D.C. punk sahnesinden kaynaklanan ve sonu kötü biten aşklar ve kalp kırıklıklarını konu alan müzikleriyle bir altkültürdür, fazlasıyla popüler oluşu sonucu "satılmış"(sold out) olarak tanımlanmış pek çok punk tarafından bütünüyle reddedilmiştir.
Straight Edge, sigara, alkol, uyuşturucu kullanımı, evlilik öncesi cinsel ilişki gibi tüm kavramları reddeden, karşıt duruşa karşı duruş şeklindeki punk akımıdır. 80lerin Washington D.C. punk sahnesinde Minor Threat tarafından başlatılmıştır. Indie akımı ise punktan yalnızca D.I.Y. etiğini almış ve daha büyük şirketlerle çalışmayı reddeden ve ticari olmayan müzikler yapan grupları temsil eder.
Toplam 152632 ziyaretçi Siztemizi Gezdi